paunawa: pulot lng sa ibang site pansamantala habang hnd ko pa natatapos ang storya ko…
Tagkawayan – (Tagkauaian) Quezon Province – Dulong Bayan, Barrio na malapit na sa Dait Camarines Norte. Isang Nagbibinata ang ngalan ay Lando, walang hanapbuhay kundi ang mangahoy, magsaka at kung minsan ay mag-akiyat ng punong niyog, at ang pahinga ay madalas magsalok ng tubig. Sa maliit na Dampa ito’y nakatira na kasama ang mahina na ang tuhod na matandang Terrio. Ulilang Lubos ito at tanging nagisnang nag-aalaga ay ang matanda dahil sa ito’y di nakasama sa biyahe ng TREN patungong Maynila na nadiskarel noong 1977 at si Lando’y mag-dadalawang taon pa lamang na inihabilin sa mag-asawang Terrio at Sefa. Sinawing palad ang mag-asawa at noon nga’y sila na ang nag-aroga kay Lando.
Salat sa yaman, ngunit sagana sa pagmamahal at pag-aaruga, tinangkilik siya bilang turing na isang anak, malapit sa riles ng Tren sila naninirahan… sa paglakad ng panahon pumanaw ang matandang Sefa at si Mang Terrio na ang nagtaguyod ng ikabubuhay nilang dalawa. Kapuwa magsasaka ang hanapbuhay. Si mang Terrio na hindi nagkulang ng pangaral kay Lando hanggang ito’y makapagtapos ng ika-anim (6) na baitang… At hindi halos kaya ni mang Terrio na ito’y itaguyod, dangan at iginugupo narin ng karamdaman, rheuma , arthritis at pulmonia… sa maikling salita, noon ay magbibinata pa lamang ang Lando ay hagip lahat ang hirap. Ngunit nandoon na busog siya sa pangaral ng itinuring na magulang, may tatag at mapagmahal… Mapagkumbaba, mabait, masunurin at walang pinipiling trabaho basta’t ito’y pagkaka-kitaan.
Decada 90′s ang Lando ay nagsimulang magtaguyod ng ikabubuhay nila ni Mang Terrio, sumasabak ang murang katawan sa lahat ng gawaing bahay at lalo na sa bukid… Siya ay laging kasama kung saan ang may taniman o gapasan o dili kaya ay manulungan…
“Lando!!! Lando!!!” sigaw ni Aling Narcisa sa binata – Dito ang Pamilya ni Aling Cisa o Narcisa at mang Danny na regular niyang parokiya, siya ang tagapangalaga ng hayupan nila, ng lupa, katu-katulong sa lahat ng bagay, ka-pamilya’ng turing bilang kasama…
Si Aling Cisa := na tumatakda sa edad 27 anyos… bata pa at masipag… napangasawa ni Mang Danny na anak ng isang maralita din sa nayong iyon at…
Si Mang Danny := laki sa luho na umaasa lamang sa bunga ng ipinamanang lupain ngunit walang hilig ito sa pagbubukid… dahil isa siyang Bigong Enheniyero… Lahat ay iniaasa sa kakayahan ni Lando kapalit ng Pera, pabuya at kadalasan kapag nananalo ito sa Sabong o Sugal ay binabalatuhan ang binata… Palagay ang loob kay Lando, pinagkakatiwalaan na parang kapatid…
Si Menard := kapatid ni Lando na nag-aaral sa Maynila na ang atupag ay lakuwatsa at barkada, si Menard na may pagka Badding at puro babae ang mga kabarkada na lakuwatsera din na walang inatupag ay mamasyal… Sosyalera…
“Gandang Umaga..!!! Mang Terrio!!! Lando!!!…” Umagang-umaga ay nanggigising ito sa Dampa na sarado pa ang mga bintana… “Lando!!! Mang Terrio.!!!” At naglapit ito ng tuluyan sa bahay pawid… “Lando!!!” ani mang Terrio sa natutulog pang Binatilyo “Ehmm… bakit po” nag-inat ito at nagpumilit magbangon “May natawag ga…” agad sumilip sa bintana na di binuksan… “Si aling Cisa…bakit kaya…” at nagparamdam na bababa ito “Eh, Lando!!! Wala ka bang lakad?!” ika sa naaalimpungatang binatilyo “Wala naman po.. bakit ho ga ate?!” ika niya “kung pwede… Iyong natitirang linang ay bungkalin na…?!!” at tumalima ang Lando kinuha ang tali ni Guwadis ang Aso na bulag ang isang Mata… turuan ito masusing inaruga ni Lando habang ito’y tuta pa lamang na nagging kasa-kasama sa ano mang lakad…
Sa taniman ng Gabi, “Yaong ika-apat na linang…at nang mabaunan ng Gabi…” at masusing nagsingkaw ito ng Baka… Alagang ipinagkatiwala sa kaniya nina Aling Cisa… Sa dulungan, Si Aling Cisa na Asawa ni Mang Danny ang lagi nitong kasa-kasama…
Sina Mang Danny ang May malawak na Lupain sa Dalisdis ng Bundok. Siya’y may katamaran, mahilig sa umpukan, sabungan ang bisyo, sugal at paminsan-minsa’y inom…
Si Aling Cisa na maalaga sa hayupan at lupain na minana sa mga Biyanan s’ya halos ang namamahala dahil… likas sa ASAWA ang umasa sa mga Katulad ni Lando… Kaya halos sa panahon ng taniman man o tagsibol si Lando lagi ang kanilang kaantabay… kapamilya na nga ito, katu-katulong, ang dalawang anak na lalaki na may katamaran din na sadyang minana sa ama na batugan…
“Ikaw na ang bahala at maglilinis pa kami sa gabihan…” ang aling Cisa ka Lando at nagtungo ito sa iba pang nakiki-upahan…
Si Lando ay may taas ng 5 talampakan at 9 na pulgada sa murang edad na mag-di-diyes y singko anyos (Kinse) or 15 or labing limang Taon gulang, may tindig bagaman ito ay may kaitingkaran ang balat “Kayumanggi” na mamula-mula, makinis at matipuno dahil natural, at dala nga ng hirap ito’y parang nililok ng matalinong sculpture ang katawan at wangis, ang buhok ay maitim-na maitim, kuluting natural… bagay sa bilugan niyang mukha na animo’y Adonis.
Walang babae na hindi humanga kung tititigan ang Lando, ngunit dala nga ng kasalatan, hindi namulat ang Lando sa luho o layaw, marunong magkakasiya sa kung ano ang kaya… Walang hilig si Lando sa babae, bata pa kasi at walang tumatanim na malisya… Liban na sa natural na panganga-ilangan… o kung kaya matatawag na likas sa lalaki ang tindigan ng walang dahilan o kung mayroon man ay hindi sadya… Lalo na kung siya ay makakakita ng Ari ng babaeng umiihi ng walang pasintabi, o kaya ay makatingala ito ng nakapalda lamang ng ang saplot ay kinakain ng malulusog na hiyas…. Si Lando makakita man ng ganito ngunit hindi agad inilalagay sa masamang imahinasyon o malisya…
Madalas ito’y nararanasan niya kay Aling Cisa… nandoong Makita niyang di sinasadya na kapag umiihi na sa gilid lamang ng mga bunton ng dayami o pananim… o kaya ay magbibihis lamang sa mga kubling Talahib na palagay ang loob dahil sila lamang ni Lando… Kilabutan man si Lando ay pinapawi ni’to ng Alalahaning itinuring niyang Ate at kakahiya nga kay Mang Danny… na itinuring niyang kuya… madalas na masasabing kuhanan na niya ng mga panganngailangan…
“Lando… ikaw muna ha dine at ako’y pasapit ng bahay…” habilin niya at malapit ng tumuwid ang haring araw “Opo…” magalang na sagot “At baka nakapaghanda na si Inang Tentay…” ang katulong na Inang Tentay kamag-anak na buo ni aling Cisa, tagapangalaga ng makukulit niyang supling na kaagapay sa lahat ng gawaing bahay… sa umaga’t hapon ito’y bahay ni Aling Tentay na kadalasang kasama ang anak na Si Gina pamangkin ni aling Cisa… kababata ni Lando na patuloy sa pag-aaral.. ang masugid at Lihim na tagahanga ni Lando…
“Landooo!!!…” pumapailanlang na tinig mula sa malayo. Tanaw niya ang papalapit na Aling Cisa kasama si Gina na dala ang mga pagkain pananghalian. May ngiti kay Lando ang mga oras na iyon.. hindi dahil nandoon si Gina… kundi dahil malapit na ang kainan… Ang isang kaaliwan ni Lando ay ang Kumain…
“Oohhww!!! Ooww!!!” pinahinga ang katunggaling Baka at Asarol… saglit pinakawalan ang Baka para manginain “Pahinga muna… sipag talaga…” ang Gina na di mapigilang humanga “Oo na…. Ndyan ka na naman…” pabiro ni Lando ngunit seriyoso ang mukha… madalang ngumiti pero ganoon na ang kasiyahan na matamang lagging pinagmamasdan ng Lihim ang mga iyon ni Aling Cisa… Ganoon din ang mga kilos at galaw, lalo na kapag si Gina ang kasama…
Masinop lalo na sa pagkain… si Gina, mapang-uyam “Lando,… bakit baga parang lagi ka ga’ng iwas… may dungis ba kami sa mukha ha?!!…” na hahaluan ng tawa ng mag-tiya… “Hindi hoyyy.. baka maniwala si Ate…” at sabay sulyap kay Aling Cisa na pamumulahan pa ito ng mukha… Dahil sa totoo lang, di man pansin ni Lando ang madalas na pagpapakita ng sadya man o hindi ng maseselang bahagi na katawan ni Aling Cisa… hindi niya ito halata…
si Aling Cisa,… mapang-akit… may pagka-uhaw, sabik na madalas,… dahilan kasi na ang asawa ay mas nahumaling sa manok, laging himas ay mga tandang… mas madalas kaysa sa panganga-ilangan ng asawa… ni ayaw pag-ukulan ng pansin… Siya ang taong, “BAHALA Na Style at ang Laging pinagagana ay ang PERA, Kuwalta, Money Atic, Bread”…
Sa mga mata ni Lando na nagbibinata at malapit ng tubuan ng malisya… ang totoong dinadarang sa apoy… bata, mainit,… unang sasalta sa karanasan, at pagtuklas ng isang bagay na immoral… ang pagkakahumaling sa laman…
Kadalasang punahin si Lando, lalo na kung may Handaan at manunulungan ito kina Mang Danny sa paghahalo ng kalamay at ubi… pagkudkod ng niyog… lalo na kapag may Sayawan, hindi ito papahuli dahil narin sa mga tulong ni Mang Danny… binibihisan, bilang kapalit ng lahat ng hirap…. Isinasama sa mga palaro… lalo na sa pangkalakasan… bunong braso, boxing, at balibagan o Wrestling… Si Lando na tinaguriang “KABAL” o “BAKAL”… matigas, matipuno at banayad… titilian ng kababaihan… lalo na kung dayo… na madalas mapupuna kay Gina ang Selos ng palihim…
*******
“Lando!…” si mang Danny “Eh.. ikaw muna ang sumama sa rendihan ha… may tupada lang eh…” utos niya “Opo kuya…” ang Lando agad na nag-ayos at naghabilin sa Matanda na papaluwas para mag-rendi ng Gabi…
Sa palengke, siya ang katulong ni Aling Cisa na madalas… matapos ang bintahan… magmimistulang ka-Date niya ito… kakain sa restauran o kahit saang turo-turo… hindi pagtatakhan na malapit ang loob ni Aling Cisa dito… ang Lihim na kaagaw ni Gina sa attention…
Madalas mapakitaan ni Aling Cisa si Lando lalo na ang sadyaing lilisan ng palda o kung minsan ay duster na suot kapag nasa bahay… o kung kasalo sa pagkain, sa bukid… uupo ito ng walang pakiyeme na nakaharap kay Lando na kahit kita ang kaluluwa… ay sadyang ihahain sa binata… kayat ang Lando ay mapupuna ni Gina na madalas sasabihan nito ng “May dumi baga ang aming Mukha… at bakit lagi kang iwas…” na hindi niya inaasahang umuumpisa ang tukso na nagmumula sa kasama… dahil madalas… sila ang sanggang dikit… Si Lando ay isang magsasaka…
“Bukas Lando eh maaga ha?!!…” si mang Danny ulit “Magtatag-ulan eh… aayusin ang mga haligi ng bahay at kusina…” ganoon sa tuwing nalalapit ang tag-ulan… dahil daanan ng bagyo.. kailangan handa… At sa gubat na pinamutulan ng matatandang kawayan at kahoy salamagi at kakuwate… inipon niya ito kina-umagahan… at naghahanda ang mga ito ng butas para pamalit sa mga mahihinang haligi ng bahay… lalo ng mga kural ng baboy at bakahan, at sa mga kambingan dahil mahihina ang mga ito sa lamig at basa…
Itataon naman ni Aling Cisa na kapag nandoon na ang Lando siya ay makiki-alam sa mga lutuin… nasisipat lagi ni Lando ng hindi sadya kapag napapatingala ito ang aling Cisa na talaga nga namang sadyaing tumapat sa kinaruroonan ni Lando… maaaninag ang suot niyang panty tiyak, na sa mga pagkakataon na nakatayo na nakabuka… at hindi rin lihim kay Lando na ito’y hilakbutan kapag mapapansin ito… kapag sa pagkaka-alam ni Aling Cisa na matatamaan ng tingin ni Lando ang Ayos,… maaaninag sa mukha nito ang kasiyahan… mapanudyo… mapang-akit… na totoo’ng mapanukso… bababa ito kunwari’y “Lando… pakisalok kami ng tubig panghugas bigas sa tapayan pagkatapos diyan ha?!… mamaya na…” at ang pakay ay alamin ang pag-iibang kulay nito kung may Tama ang mga hakbang sa binata…
Si Lando sa Tagpong iyon… magdi-diyes y siyete na… may kilabot na ito sa balahibo… unti-unting tumutubo ang hibla ng tukso at paninindig balahibo… di itatago ang minsang MANAGINIP ng GISING… ayaw niyang isipin ito… pero paano kung madalas ay nandoon… parang kakanin na di tatanggihan sa mga sandali ng panganga-ilangan pagkadaka ng “Panghimagas”…
“Lando.!!! Pakisalok naman ako ng pampaligo ohw… Pleasee…” ang badding na kapatid ni Mang Danny… Ehhmm… alam mo na taray na bakla at ang Lando ay “Maya kaunti ha…” at kadalasang sa banyo ito’y masubukan ni Menard… bakla eh… alam mo na ang mga patutsa kapag nakaka-isa… Tsansing… Di ba?!
Pero ang malala… at madalas na Eksena “Lando… kung may oras ka… pakisalok naman ako ng pampaligo…” ni Aling Cisa na matagal ng namamalakaya ng mga pagkakataon…
Sa dahilan nga na totoo’ng uhaw… hindi kasi mapagtuunan ng pansin ang mga panganga-ilangan nito sa sexual ni Mang Danny na ang atupag ay manok, barkada at madalas na sa mga pundahan ito ginagabi… lasing minsan bagaman hindi lasenggo… walang hilig sa sex… tood kung tawagin… masisisi ba si Aling Cisa na madarang sa madalas na kasama?!
“Ayyy.. ate.!! Sorry… akala ko walang tao…” si aling Cisa naman itataon na papasok sa banyo’ng palikuran kapag malapit na ang Lando mula sa pagsalok ng Tubig sa Balon… natural na ipapasok nito ang dalawang piningga na balde… matamang nandoon din ang Aling Cisa… naka-kamison ng manipis… kunwa’y naghihintay lamang ng tubig… at handa ito na maligo… hindi maiiwasang mapasulyap ang Lando sa kabiglaanan… mamamasdan nito ang katawang may hubog din, dala ng sipag, daig pa ang nag-gi-GYM o nag-I-aerobic… sexy na masasabi ang Aling Cisa… hindi maputi pero hindi din maitim… katamtaman… mamula-mula… may puti lalo sa mga tagong bahagi ng katawan…
Nandoong naka-upo sa bangkito ang Aling Cisa na nananabo ng tubig na isinasalin sa tapayan ni Lando… mapapalilis ang laylayan ng kamison na ang mga kamay ay humihilod sa mga hita kapag nagbubuhos ng tubig… mamumula ang mukha ni Lando sa pagkapahiya… makikitaan o sa tingin niya’y nabubosohan nito ang Amo na “ATE” kung tawagin niya… “Ohh.. isa na lang ha?! Tama na…” ika ni Aling Cisa kay Lando “Oho Ate…” at mabilis na lalabas ito… sisipatin kung sino ang nasa mga paligid… may takot ang Lando… subalit panahon ika… sa mga ganoon tagpo sa Barrio… animo’y tahanan ng tahimik o Puntod… madalang ang tao na tambay… lalo na kapag ang bahay mo ay nasa mga panulukan ng bukid… lalo na kina Aling Cisa… malayo sa Camino o High-way… madalas ang mga tao… abala sa pagbi-Video-OK… ganoon sa kanila… mga taong tamad… o dili’y libangan matapos ang mga gawaing bukid o ano pa mang ikinabubuhay…
Sa ikalawang pagsalok ni Lando… bantulot na itong pumasok, nandoong mananantiya muna… lilingon sa likuran o sisiguruhing walang sino mang makakapuna… nahihiya, natatakot… “Ate… ito na ang Tubig…” ugaling magpasintabi… na ikinagusto ni Aling Cisa… mula pa ito ng maliit pa… walang malisya… pero kay aling Cisa sa ngayon, siya ang tinutubuan ng KILABOT sa katawan… init na di madalas maibigay ng asawa… at si Lando ang pinagti-trip-pan nito… tukso… o Biro… ay nandoon na idarang niya ang binata sa mga ganoong bagay… tinuturuan o kaya’y biro lamang…
“Sige ipasok mo na…are’ng binata’y bago ng bago… ” nangingiti ang Aling Cisa na nandoong mas malala… nakabuyang-yang ito… naghihilod ng likod na nakabuka ang dalawang paa kapag nananaboan ng tubig… mapapalunok ng laway ang Lando dahil ngayon, totoong walang saplot na panloob… nandoong nakasampay mismo sa bunganga ng Tapayan ang panty… “Ehh.. Ate…” alam ang tinutukoy… isasalin ang tubig mula sa balde.. eh nandoon ang panty… “Ay.. teka…” saka mabilis na kukunin at pipigain.. saka isasampay sa sampayan… tatayo ang aling Cisa pero nandoong basang-basa ang lumalapat sa katawan na kamison dahil nagbuhos na ito ng buong katawan… bakat ang balahibuhing hiyas na kumapit sa basang kamison… kita ni Lando ito… na lalong ikinapamutla niya.. dahil ni sa hinagap… hindi niya ito madalas Makita ng di lihim.. kundi pasulyap lamang… ngayon, nakatambad ito sa mismong harapan habang nagsasalin ng tubig… nariyang nagpapati-unat kapag nagbubuhos ng tubig si Aling Cisa… Kita ni Aling Cisa ang hilatsa ni Lando… alam nito na kita ang kaniyang yamans… makapal ang buhok sa mga tambok… at sasabayan niya ng paghihilod na nakatayo… sa ikalawang balde ng tubig na isasalin… mapapansing mga hita na niya ang hinihilod… itataaas pa na sadya ang laylayan ng kaniyang kamison… kitang-kita ang mapuputi’ng hita… at ipapasok pa na paloob ang tuwalya sa puson ni Aling Cisa kasabay ng pagsalin pataas ng balde… at sabay ng tumayo si Aling Cisa… hindi niya ito naiwasang hindi masulayapan… ang Hiyas na nadadaluyan ng tubig na may sabon na nagmumula sa tuwalya na inihihilod ni aling Cisa sa puson at tiyan… huminga ng malalalim si Lando… napapalunok ng laway… at sa kaniyang paglabas… pawisan ito… at mabilis na tumalilis… Alam ni Aling Cisa… kita ni Lando ang kaniyang hiyas…. Sinadya niya ito… sa ano mang kaparaanan ng kaniyang nais patunayan… Ito bay’ nais patunayan kung tapat sa kaniya at may totoong paggalang ang binata… o kaya’y kagustuhan niya na malaman kung may simpatiya (may-asim) siya sa mga mata ni Lando…
(itutuloy)